اسلام آباد – 20 – جون (اي پي پي) صدر ڊاڪٽر عارف علوي قومي احتساب (ترميمي) بل 2022ع بنا صحيح جي وزيراعظم آفيس واپس موڪلي ڇڏيو. ايوان ??در جي پريس ونگ مان ??اري بيان موجب صدر چيو آهي ته ??ندس خيال ۾ پارليامينٽ مان منظور ٿيل اهو بل رجعت پسنداڻي نوعيت جو آهي جنهن سان قانون جي ڊگهي هٿن کي مفلوج ڪري بدعنواني کي فروغ حاصل ٿيندو، صدر چيو ته ??هو بل بدعنوان ??نصرن، جنهن جي باري ۾ پاڪستاني عوام ۾ اها راءِ ڏٺي وڃي ٿي ته ??نهن تمام گهڻي دولت گڏ ڪري رکي آهي، لاءِ واضح پيغام آهي ته هو ڪنهن کي به جوابده نه آهن ۽ بنا خوف ۽ خطري سان پنهنجي ڦرلٽ جاري رکي سگهن ٿا، صدر افسوس جو اظهار ڪندي چيو ته ڪمزور ماڻهو معمولي ڏوهن ۾ به پڪڙيو ويندو آهي جڏهن ته ??ااثر بدعنوان ??نصر کي قوم جو رت چوسڻ جي مڪروه عمل لاءِ به کلي آزادي ملي ويندي آهي، هن وڌيڪ ته ??حتساب جي عمل کي ڪمزور ڪرڻ نه صرف آئين جي خلاف آهي پر پهرين کان مسئلن ۾ ورتل پاڪستاني عوام جي بنيادي حقن جي به خلاف ورزي آهي. هن چيو ته هو ان ??قيقت کان چڱي ريت آگاهه آهي ته ??در پاڪستان ??ي بل تي صحيح نه ڪرڻ جي باوجود اهو بل قانون جي حيثيت اخت??ار ڪري وٺندو، بل تي صحيح نه ڪرڻ جا سبب بيان ڪندي صدر چيو ته ??ڄا دنيا جا ملڪ وائٽ ڪالر ڪرائم تي ضابطو آڻڻ جي ڪوشش ڪري رهيا آهن، صدر چيو ته ??ياسي عنصر جيڪي ڪارو ڌن، جيڪو ٽيڪس چوري، ڏوهن ۽ بدعنواني جي ٻين ذريعن مان ??اصل ڪيو ويندو آهي، ڪو اهڙو نشان نٿا ڇڏين جنهن جو پتو لڳائي سگهجي، هن چيو ته ??يف اي ٽي ايف به هڪ اهڙو ئي مثال آهي جيڪو مني لانڊرنگ جي روڪٿام لاءِ ڏهاڪن کان ڪم ڪري رهيو آهي، صدر جو چوڻ هو ته ??سان کي اهڙن معاملن تي اسلامي فقه کان ??ه هدايت وٺڻ گهرجي، هن خليفه ثاني حضرت عمر رضه جي هڪ واقعي جو حوالو ڏنو جڏهن هن کان پڇيو ويو ته هن پنهنجي چادر لاءِ ڪپڙي جا ٻه ٽڪرا ڪ??ئن حاصل ڪيا جڏهن ته ??ڀني جي حصي ۾ هڪ ٽڪر آيو هو، جيتوڻيڪ عمر رضه وٽ اهو ڪپڙو موجود هو ته هن ان ??ي ماخذ جي وضاحت ڪئي، صدر چيو ته ??هو واقعو احتساب جي ٻن بنيادي اصولن جو تعين ڪري ٿو، اول اهو ته ??ستغاثه يا الزام لڳائيندڙ جي زميداري آهي ته هو ان ڳالهه کي ثابت ڪري ته ??ن معاملي ۾ ڪپڙي جو هڪ اضافي ٽڪرو ان ??خص (حضرت عمر رضه) وٽ موجود آهي، ٻيو ته ??ولت حاصل ڪرڻ جي ذريعن جي باري ۾ ثبوت فراهم ڪرڻ جوابدار جي ذميداري آهي، صدر وڌيڪ وضاحت ڪندي چيو ته ??هو انصاف جو بنيادي اصول آهي ته فرد جرم ثابت ٿيڻ تائين ملزم کي بي گناهه تصور ڪيو ويندو آهي، سواءِ ان ??ي ته ملزم کي آمدني جي ذريعن جي باري ۾ ثبوت پيش ڪرڻا هوندا آهن، مثال جي طور تي هن ڪپڙي جو اضافي ٽڪرو، يا جائيدا يا دولت ڪٿان کان ڪ??ئن حاصل ڪئي؟ هي ائين ئي آهي ته ??ڏهن جرم جو ڪو هٿيار، مثال جي طور تي ملزم جي قبضي مان ??ندوق ملي ٿي، ته ??ن کي اهو ٻڌائڻو هوندو آهي ته هن اها بندوق ڪ??ئن حاصل ڪئي، اهو ئي اصول نيب آرڊيننس ۾ به موجود هو ته ??ولت جي ملڪيت ثابت ڪرڻ استغاثه جي جڏهن ته ??ولت جا ذريعا ثابت ڪرڻ ملزم جي ذميداري هئي، هن وڌيڪ ته نامعلوم ذريعن مان ??ولت حاصل ڪرڻ پاڪستان ۾ هڪ ڏوهه هو پر ان ??رميمن مان ??ن تصور کي ڪمزور ڪري ان کي ڪافي حد تائين غير موثر بڻايو ويو آهي صدر چيو ته ??عليٰ عدليه به ان ??ام تاثر جي عڪاسي ڪندي چيو آهي ته ??دقسمتي سان نيب آرڊيننس لاڳو ڪرڻ ۾ خاميون موجود آهن، اهو قانون به ٻين قانونن وانگر انتظاميه کي اخت??ار ڏي ٿو ته ان ??و استعمال طاقتور عنصر جي سياسي مفادن جي تحفظ لاءِ ڪري سگهجي، ان ??ان گڏوگڏ ذاتي مفادن جي ڪري پاڪستان ۾ احتساب جو عمل ڪافي حد تائين غير موثر ٿيو آهي، هڪ طرف عوام پاران لُٽيل دولت جي واپسي جي گهر ڪئي ويندي رهي ته ٻي طرف ڊگهي عدالتي ڪاررواين ۽ غير موثر استغاثه بدعنواني کي بي نقاب ڪرڻ، روڪڻ ۽ ختم ڪرڻ تمام گهڻو مشڪل بڻايو ويو. صدر چيو ته ??سان کي گذريل ڪجهه ڏهاڪن جي تجربن جي روشني ۾ انهن قانونن ۾ موجود واضح جهول ختم ڪرڻ، انصاف جي فراهمي موثر بڻائڻ لاءِ ترميم آڻڻ گهربي هئي، هن چيو ته ??ن ڳالهه جي هرگز اميد نه هئي ته گذريل حڪومتن جي ڪوششن تي پاڻي ڦيريو ويندو ۽ احتساب جي عمل کي ناقابل يقين حد تائين ڪمزور بڻايو ويندو. صدر چيو ته ??ها هڪ افسوسناڪ ڳالهه آهي ته ??داري جي بنيادي ڍانچي ۾ بهتري آڻڻ بدران ڪنهن متبادل نظام جي احتساب جي عمل کي زمين بوس ڪرڻ، احتساب جي عمل کي غير موثر بڻائڻ ۽ استحصالي ادارن ۽ نظام کي فر??غ ڏيڻ جي برابر آهي، اهڙي طرح جا ڪمزور قانون انصاف جي آڙ ۾ بدعنوان ??شرافيه جي ڏوهن تي پردو وجهندا آهن، جيڪي قومون اهڙا قانون اخت??ار ڪنديون آهن، اهي نه رڳو عام ماڻهو جي استحصال جو سبب بڻجنديون آهن پر معاشري ۾ ناانصافي جي فروغ جو به باعث بڻجندا آهن، صدر ان ڳالهه جو ورجاءُ ڪندي چيو ته هو ذاتي طور تي پاڪستان ??ي آئين جي تقليد ۽ پاسداري ڪندي ۽ ان ڳالهه تي زور ڏئي ٿو ته ??سان کي قرآن ۽ سنت جي حڪمن تي عمل ڪرڻ گهرجي، صدر وڌيڪ چيو ته ??ئون پاڻ کي الله تعاليٰ جي سامهون جوابده سمجهان ٿو ۽ ان کان معافي جو طلب گار آهيان، ان لاءِ منهنجو ضمير مون کي ان ??ل تي صحيح ڪرڻ جي اجازت نٿو ڏي.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
